رشته «حقوق سلامت» یکی از حوزه‌های وسیع علوم میان رشته‌ای است که با ادغام دانش مرتبط در رشته‌های حقوق، اخلاق، سلامت، پزشکی و سیاست­گذاری، در بر گیرنده قواعد حقوقی حاکم بر سلامت فرد و جامعه می­باشد. و همچنین تمام بخش­های مرتبط با نظام سلامت یعنی تامین­ کنندگان و ارائه­ دهندگان خدمات و کالاهای مراقبت سلامت، سازندگان، خریداران، عرضه ­کنندگان، توزیع ­کنندگان، بیمه­ گران، بیماران، شرکت ­های تولیدکننده محصولات سلامت محور، محققان مطالعات بالینی می­باشد. حقوق سلامت شامل قواعد عمومی است که می­تواند بر حفظ و مراقبت از سلامت تاثیرگذار باشد، مانند حقوق صنفی و مالیاتی، حقوق محیط زیست، حقوق مسئولیت مدنی و شبه جرم، اخلاق زیستی و حقوق، حقوق اساسی، حقوق خانواده، حقوق کودکان و سالمندان، حقوق اداری، حقوق مالکیت معنوی، حقوق تامین اجتماعی و حقوق بین ­الملل.

 

حقوق سلامت در تمام بخش­های نظام درمانی، از بیماران آسیب­ دیده تا پزشکانی که با بیمه قرارداد می­بندند و از تولیدکنندگان دارو تا داروخانه­ ها و دانشگاه ­هایی که به تحقیقات بر روی موضوعات انسانی می­ پردازند مطرح بوده و قواعد تنظیم کننده روابط مختلف در حوزه سلامت را تنظیم می­ کند.

 

این حوزه را می­توان با آنچه «حقوق پزشکی» نامیده می شود مرتبط دانست، اما شایان ذکر است که تمایز قابل توجهی میان “حقوق پزشکی” و “حقوق سلامت” وجود دارد زیرا “حقوق پزشکی” تنها شاخه‌ای از “حقوق سلامت” می‌باشد. از سوی دیگر، این رشته نوین با رشته پزشکی قانونی نیز تشابهات و موضوعات مشترکی دارد. هرچند بطور تاریخی، پزشک در حوزه حقوق پزشکی در مرکز توجه مراقبت سلامت قرار داشته، اما امروزه با یک تغییر ماهیت مراقبت کلینیکی، شاهد اعطای آزادی عمل بیشتری به سایر متخصصان حرف پزشکی نظیر ماماها، دندانپزشکان، رادیولوژیست­ها، پرستاران و …. هستیم که این تغییر نسبتاً جدید و تدریجی بوده است. ضمن اینکه موضوعاتی نظیر مسائل حقوقی زیست محیطی و اقتصاد سلامت نیز به این حوزه نوین اضافه شده­اند. بنابراین، حقوق پزشکی محدودتر از حقوق سلامت بوده زیرا حقوق سلامت به کنترل قانونی تمامی متخصصان مراقبت سلامت مربوط می‌شود و نه تنها به پزشکان. بنابراین، حقوق سلامت به عنوان مجموعه قوانین و مقرراتی است که مستقیما به مراقبت سلامت و اعمال کلی حقوق مدنی، کیفری و اداری در نظر گرفته شده برای فراهم کردن حق سلامت در حوزه سلامت عمومی مربوط می‌شود.

حقوق سلامت یکی از حوزه های وسیع علوم میان رشته ای است که با ادغام دانش مرتبط در رشته های حقوق، اخلاق، سلامت، پزشکی و سیاست­گذاری در برگیرنده قواعد اخلاقی و حقوقی حاکم بر سلامت فرد و جامعه می­باشد که تمام بخش­های مرتبط با نظام سلامت یعنی تامین کنندگان و ارائه دهندگان خدمات و کالاهای مراقبت سلامت، سازندگان، خریداران، عرضه کنندگان، توزیع کنندگان، بیمه ­گران، بیماران، شرکت­های تولید­کننده محصولات سلامت محور، محققان و نوآوران را شامل می­شود.

به­ طور کلی حقوق سلامت گسترده‌تر از حقوق پزشکی می‌باشد که علاوه بر این وجه تمایز، پزشک نیز از محوریت و مخاطب قرار گرفتن در قوانین و مقررات خارج شده و مجموعه‌ای از متخصصان تحت عنوان متخصصان مراقبت سلامت شامل دندانپزشکان، پرستاران، ماماها، رادیولوژیست‌ها و غیره نیز همچون پزشکان از مسئولیت قانونی مراقبت از سلامت بیماران و توجه به استانداردهای حرفه‌ای به منظور پیشگیری از سهل‌انگاری و قصور در انجام وظایف حرفه‌ای خود برخوردار شده‌اند. حقوق سلامت بر اساس چهار رویکرد اصلی شامل ابعاد و مسائل اخلاقی (بیواتیک یا اخلاق زیستی)، حق بر سلامت، ابعاد فردی و با تمرکز بر مسئولیت قانونی (حقوق مراقبت سلامت) و سیاستگذاری و ابعاد عمومی (حقوق سلامت عمومی) تقسیم‌بندی شده است، اگرچه برخی منابع حقوق سلامت را معادل و مترادف با حقوق مراقبت سلامت در نظر گرفته و ملغمه‌ای از هر سه حوزه را در قالب مجموعه‌ای با نام حقوق مراقبت سلامت نیز ارائه کرده‌اند.

مسائل حقوقی و اخلاقی بسیاری در حوزه سلامت وجود دارند که کلیه ی متخصصان مراقبت سلامت، دست اندرکاران این حوزه، قانونگذاران و حقوقدانان باید از آن آگاه باشند. آموزش مجازی بر اساس اسناد بالا دستی (قوانین حاکم بر کشور، سند چشم انداز 1404 کشور، نقشه جامع علمی سلامت، نقشه نظام سلامت، سند آمایش سرزمین، سند تحول و نوسازی آموزش، قانون برنامه پنجم توسعه و نظایر آن) واجد اهمیت راهبردی می باشد. این رشته در 6 دانشگاه یا مرکز معتبر در دنیا از جمله آمریکا، استرالیا، نیوزیلند، سوئیس و انگلستان وجود دارد.

به ­طور کلی، اهداف تأسیس این گروه عبارتند از: