• آموزش باز (Open learning): به هر نوع روش آموزشی که در آن موانع یادگیری (مکانی، زمانی، شرایط خاص) مرتفع شده باشد آموزش باز می­گویند که یکی از انواع آن آموزش از دور است.
• آموزش از دور (Distance learning): به کلیه روش­های آموزشی که در آن فراگیر نیاز به حضور فیزیکی در محل ارائه آموزش ندارد، اطلاق می­شود و یکی از انواع آن یادگیری الکترونیکی است.
• یادگیری الکترونیکی (e-Learning): به کلیه اقداماتی اطلاق می­شود که از طریق اینترنت ارائه شده و موجب تقویت فرآیند یاددهی-یادگیری می­شود (در این مستند معادل آموزش مجازی در نظر گرفته شده است) و شامل دو دسته اصلی است:
• آموزش همزمان (Synchronous): یکی از انواع یادگیری الکترونیکی است که در آن فراگیرنده و فرادهنده به طور هم زمان در فرآیند یاددهی-یادگیری شرکت می­کنند. مانند وب کنفرانس، ویدئو کنفرانس و کلاس مجازی.
• آموزش غیر همزمان (Asynchronous): یکی از انواع یادگیری الکترونیکی است که در آن فراگیرنده و فرادهنده در زمان ­های متفاوت در فرآیند یاددهی-یادگیری شرکت می­کنند. مانند ارائه تکلیف در نرم افزار مدیریت یادگیری الکترونیکی.
• نرم ­افزار مدیریت یادگیری الکترونیکی (Learning Management System: LMS)یا (Virtual Learning Environment: VLE): نرم ­افزاری است که کلیه وقایع مربوط به یادگیری را به صورت الکترونیکی مدیریت می­کند. از قابلیت ­های اصلی این نرم ­افزارها می­توان به ثبت نام فراگیران در آن، ارائه اطلاعات درس و دوره آموزشی، ضبط فعالیت ­های مدرسان و فراگیران، ارائه گزارش از فعالیت ­ها، ارائه تکالیف، ارائه بازخورد توسط مدرسان، انتقال پیام­ ها، تقویم آموزشی و اطلاع ­رسانی وقایع مهم، برگزاری آزمون­ های برخط و … اشاره کرد. این نرم ­افزارها به سه گروه عمده تقسیم می­شوند:

1)  تجاری (Commercial): منبع برنامه­ نویسی این نرم ­افزارها در اختیار عموم قرار ندارد و عموما توسط کمپانی­ های بزرگ فروخته می­شوند.

2)  منبع باز (Open source): این نرم افزارها معمولا با زبان­ های برنامه نویسی کد-باز (Open source) نوشته شده و در اختیار عموم قرار دارد و بسته آن معمولا به طور رایگان در اختیار همگان است.

3)  اختصاصی (Customized): این نرم ­افزارها توسط مراکز مختلف و برای رفع نیازهای اختصاصی آنها طراحی شده و می­تواند با زبان­های برنامه نویسی کد-باز و یا کد-بسته نوشته شده باشد.

• نرم ­افزار مدیریت محتوای یادگیری الکترونیکی (Learning Content Management System: LCMS): این نرم ­افزارها محیطی هستند که ارائه­ کنندگان برنامه­ های یادگیری الکترونیکی از آن برای تولید، ذخیره­ سازی، استفاده مجدد، مدیریت و یافتن محتوا از مخزن، استفاده می­کنند. این نرم ­افزارها معمولا دارای قابلیت­ های جستجوی قوی بوده و به ارائه­ کنندگان برنامه ­های یادگیری الکترونیکی امکان می­دهند تا محتواهای الکترونیکی را به همراه مسیر یادگیری طراحی کرده و بسازند. خروجی این نرم افزارها معمولا به نرم ­افزارهای مدیریت یادگیری الکترونیکی صادر می­شود.
• مراکز آموزش مجازی: به تمامی مراکزی اطلاق می­شود که به طور تخصصی و تنها در حوزه تولید، ارائه و ارزشیابی برنامه­ های یادگیری الکترونیکی فعالیت می­کنند.
• دانشکده مجازی: به مراکز آموزش مجازی اطلاق می­شود که دارای حکم تایید قطعی در ساختار ارزشیابی و اعتبار بخشی مراکز آموزش مجازی بوده و استانداردهای دانشکده ­های مجازی را نیز محقق کنند و مجوز قطعی از شورای گسترش دانشگاه ­های علوم پزشکی کشور داشته باشند.
• استانداردهای مراکز آموزش مجازی: شامل تمامی الزاماتی است که مراکز ارائه­ کننده برنامه­های آموزش مجازی باید برای احراز صلاحیت و ارتقای کیفیت و به منظور تأمین محیط آموزشی مناسب و نظارت بر حسن ارائه برنامه­ های آموزش مجازی رعایت کنند.
• استانداردهای برنامه­ های مجازی: الزاماتی که تمام برنامه­ های مجازی باید برای کسب مجوز و ارتقای کیفیت رعایت کنند.
• یادگیرنده مجازی (e-Student): کلیه فراگیرانی هستند که از طریق مجازی آموزش می­بینند. این آموزش اعم از رشته­ های رسمی منجر به مدرک، کمک آموزشی، ضمن خدمت و توانمندسازی، آموزش مداوم یا حرفه­ ای یا آموزش جامعه است.
• مدرس الکترونیکی (e-Teacher): کلیه مدرسانی که آموزش ­های خود را با استفاده از امکانات مجازی برخط همزمان یا غیر همزمان ارائه می­دهند. این آموزش اعم از رشته­های رسمی منجر به مدرک، کمک آموزشی، ضمن خدمت و توانمندسازی، آموزش مداوم یا حرفه­ای یا آموزش جامعه است.
• محتوای الکترونیکی (e-Content): به کلیه محتواهای آموزشی اعم از چند رسانه ­ای­ ها، فایل­ های الکترونیکی، گرافیک، متن، تصویر، اسلاید، انیمیشن، منابع درسی، محتواهای حاصل از تعامل بین دانشجویان یا بین دانشجو و استاد و … اطلاق می­شود که قابلیت ارائه از طریق نرم ­افزار مدیریت یادگیری الکترونیکی در اینترنت را داشته باشند.

 استاندارد 1 . تعیین اهداف و رسالت

1.  پایه: مرکز آموزش مجازی باید دارای برنامه راهبردی مکتوب در زمینه یادگیری الکترونیکی باشد و در آن اهداف، نوع فعالیت­ها و برنامه­های کوتاه مدت و بلند مدت مشخص شده باشد. این برنامه راهبردی باید در شورای آموزشی یا هیات رئیسه دانشگاه مصوب شده باشد.
2. ارتقای کیفیت: مرکز آموزش مجازی بهتر است دارای سیاست روشن در تضمین کیفیت و نظارت باشد و برای روزآمد کردن و ارتقای برنامه راهبردی خود نظام پایش، ارزشیابی و گزارش­دهی دوره­ای داشته باشد و نشان دهد که منابع و امکانات خود را برای تحقق آنها برنامه­ ریزی کرده است.

استاندارد 2. مدیر

1. پایه: مرکز آموزش مجازی باید دارای مدیر (رئیس) مستقل با حضور فیزیکی کافی در محیط کار از اعضای هیات علمی دانشگاه باشد.
2.  ارتقای کیفیت: مدیر (رئیس) مرکز آموزش مجازی بهتر است دارای سابقه کاری مرتبط و مدارک علمی معتبر در حوزه یادگیری الکترونیکی، آموزش پزشکی یا تکنولوژی آموزشی در علوم پزشکی باشد.

استاندارد 3. اعضای هیات علمی

1.  پایه: مرکز آموزش مجازی باید دارای تعداد کافی عضو هیات علمی همکار (حداقل 3 نفر برای مراکز آموزش مجازی دانشگاه­های تیپ 1، و یک نفر برای سایر مراکز) دارای تجربیات تخصصی در زمینه یادگیری الکترونیکی یا گواهینامه­ های آموزشی دوره­های آموزش مجازی برای طراحی آموزشی برنامه­ های مجازی باشد.
2.  ارتقای کیفیت: مرکز آموزش مجازی بهتر است دارای عضو هیات علمی مستقل با تخصص در زمینه یادگیری الکترونیکی، آموزش پزشکی یا یا تکنولوژی آموزشی در علوم پزشکی با تجربه عملی آموزش مجازی باشد.

استاندارد 4. نیروی انسانی و ساختار

1. پایه: مرکز آموزش مجازی باید دارای ساختار و نیروی انسانی کارشناس و متخصص کافی در زمینه یادگیری الکترونیکی باشد به گونه­ ای که امکان اجرای وظایف تخصصی را داشته باشد.
2.  ارتقای کیفیت: مرکز آموزش مجازی بهتر است دارای چارت عملیاتی مصوب باشد و ردیف­ های آن توسط پرسنل اختصاصی شاغل در آموزش مجازی اشغال شده باشد.

استاندارد 5. گردش مالی

1.  پایه: مرکز آموزش مجازی باید دارای ثبت گردش مالی مشخص باشد و مجموع هزینه ­ها و درآمدهای آن به طور مستقل قابل گزارش­گیری باشد.
2.  ارتقای کیفیت: مرکز آموزش مجازی بهتر است برای هزینه کرد درآمدهای اختصاصی خود در زمینه ارتقای کیفیت برنامه ­ها، دارای اختیار باشد.

استاندارد 6. سامانه ­ها

1.  پایه: مرکز آموزش مجازی باید حداقل مجهز به یک سامانه مدیریت یادگیری الکترونیکی (LMS) فعال باشد. منظور از فعال، سامانه­ای است که در حال ارائه خدمات یاددهی-یادگیری بوده و دانشجویان و اعضای هیات علمی در آن عضو بوده و مشغول فعالیت باشند. لازم است این سامانه از سامانه ارائه برنامه­های آموزش مداوم مجازی مستقل باشد.
2.  ارتقای کیفیت: مرکز آموزش مجازی بهتر است برای مدل­ های مختلف آموزش مجازی به ویژه آموزش بالینی، از انواع سامانه­ها و نرم­افزارهای روزآمد و متناسب بهره ببرد و از فناوری­ های نوین و به روز استفاده کند.

استاندارد 7. وب سایت

1. پایه: مرکز آموزش مجازی باید پایگاه اینترنتی (وب سایت) اختصاصی پویا و فعال داشته باشد و اطلاعات واحدهای تحت پوشش خود را به طور جداگانه در این پایگاه ارائه دهد و بخش اخبار فعال و به روز داشته باشد و اطلاعات و منابع جدید آموزشی را در اختیار مخاطبان قرار دهد.
2. ارتقای کیفیت: مرکز آموزش مجازی بهتر است از فناوری­ های نوین مانند اپلیکیشن موبایل و خبرخوان­ها استفاده کند و محتواهای آموزشی در زمینه تخصصی یادگیری الکترونیکی و منابع معتبر حمایت از دانشجو را به اشتراک بگذارد.

استاندارد 8. سخت افزارها

1.  پایه: مرکز آموزش مجازی باید مجهز به حداقل امکانات سخت ­افزاری لازم برای تهیه، ارائه و پشتیبانی خدمات آموزش مجازی شامل سخت افزارهای عمومی (رایانه، پرینتر، اسکنر و …) و سخت افزارهای اختصاصی (سرور و تجهیزات جانبی، تجهیزات ذخیره و …) باشد.
2. ارتقای کیفیت: مرکز آموزش مجازی بهتر است دارای سرورفارم استاندارد اختصاصی یا در دانشگاه باشد.

استاندارد 9. شبکه

1. پایه: مرکز آموزش مجازی باید ارتباط اینترنتی با حداقل مورد نیاز عرض باند (عرض باند اختصاصی حداقل 2 مگابیت به ازای هر کاربر مرکز) با پایایی (Reliability) لازم برای ارائه خدمات آموزش مجازی شامل شبکه داخلی مرکز و ارتباطات بیرونی را دارا باشد.
2. ارتقای کیفیت: مرکز آموزش مجازی بهتر است از ارتباط اینترنتی از دو منبع با قابلیت سوئیچ بهره ببرد.

استاندارد 10. فضای فیزیکی

1.  پایه: مرکز آموزش مجازی باید فضای فیزیکی کافی متناسب با فعالیت­های خود شامل دفتر مدیریت (ریاست)، اتاق­های مربوط به کارشناسان آموزش مجازی، اتاق­های مربوط به کارشناسان فنی، سالن اجتماعات کوچک (20 تا 30 نفره)، اتاق اختصاصی مدرسین، محل اختصاصی تولید محتوای الکترونیکی و محل نگهداری تجهیزات سخت افزاری داشته باشد.
2.  ارتقای کیفیت: مرکز آموزش مجازی بهتر است فضای فیزیکی مستقل برای ارائه کلاس مجازی و محل مناسب برای برگزاری جزء حضوری برنامه ­های مجازی داشته باشد.

استاندارد 11. تولید محتوا و استودیوی ضبط صدا و تصویر

1.  پایه: مرکز آموزش مجازی باید مجهز به امکانات و تجهیزات لازم برای تولید محتوای الکترونیکی مانند اتاق آکوستیک مناسب برای ضبط صدا (با افت صدای حداقل db 35 و گردش صدای حداقل 6/0 ثانیه)، رایانه­ های توانمند برای تولید ذخیره محتوا و نرم­افزارهای مربوطه و کارشناسان مجرب دوره دیده تولید محتوا باشد.
2. ارتقای کیفیت: مرکز آموزش مجازی بهتر است طیف متنوعی از محتواهای الکترونیکی متناسب با فناوری روز را تولید کند.

استاندارد 12. رعایت اصول آموزشی

1. پایه: مرکز آموزش مجازی باید دارای فرآیند لازم و مستند (مانند فرم­ها، دستورالعمل­ ها، استانداردها، چک ­لیست­ها، نمودار گردش کار) برای طراحی آموزشی برنامه­ های آموزش مجازی متناسب با اصول و یافته ­های علمی داشته باشد.
2. ارتقای کیفیت: مرکز آموزش مجازی باید دارای استانداردهای کیفیت طراحی آموزشی روزآمد و مدون باشد و سازوکاری نظامند برای ارزیابی برنامه ها مطابق با این استانداردها مستقر نماید.

استاندارد 13. استانداردهای محتواهای الکترونیکی

1. پایه: باید در تدوین و تهیه محتواهای الکترونیکی، استانداردهای آموزشی (مانند راهنمای مطالعه و معرفی، تناسب با مخاطب، قابلیت دسترسی، تناسب با اهداف، تعاملی بودن، به روز بودن، اصول زیباشناختی و وجود منابع) و فنی (SCORM، Tin can API، IEEE و …) رعایت شود و برای این امر فرآیند مستند وجود داشته باشد.
2.  ارتقای کیفیت: بهتر است محتواهای الکترونیکی متناسب با ارتقای فناوری روز از طیف متنوعی از استانداردهای نوین بهره ببرد.

• توجه: استانداردهای محتوا بر اساس استانداردهای اعلام شده توسط دانشگاه علوم پزشکی هوشمند بررسی می­شود.

استاندارد 14. به روزرسانی محتواهای الکترونیکی

1. پایه: مرکز آموزش مجازی باید ساز و کار مناسب برای به روز رسانی و بازنگری محتواهای الکترونیکی تولید شده و ارائه مجدد آنها را داشته باشد.
2.  ارتقای کیفیت: بهتر است برای به روز رسانی محتوا از بهترین شواهد موجود بهره گرفته شود.

استاندارد 15. ارزشیابی

1.  پایه: مرکز آموزش مجازی باید ساز و کار مناسب و مستند برای ارزشیابی برنامه ­های آموزش مجازی (اعم از کمک آموزشی و دوره ­های منجر به اخذ مدرک)، فراگیران برنامه­ ها، مدرسان برنامه­ ها، نرم­افزارهای ارائه برنامه و محتواهای الکترونیکی داشته باشد و باید نشان دهد که در اجرای مجدد برنامه­ های آموزش مجازی یا ارائه برنامه ­های جدید، نتایج ارزشیابی برنامه های قبلی را مورد توجه قرار می­دهد.
2. ارتقای کیفیت: بهتر است مرکز آموزش مجازی برای ارزشیابی سطوح بالاتر یادگیری (سطوح بالای شناختی) و ارزشیابی (تغییر عملکرد شرکت­ کنندگان و تاثیر در جامعه) نیز برنامه مدون و پروژه های پژوهشی داشته باشد.

استاندارد 16. حمایت از کاربران

1.  پایه: مرکز آموزش مجازی باید سیستم­های حمایتی و پشتیبانی کارآمد و کافی برای کلیه کاربران از جمله دانشجویان و مدرسان برنامه ­های مجازی (مانند دستورالعمل­ها و راهنماها، سیستم پاسخ به سئوالات، بسته­ های آموزشی، فرآیند های اطلاع رسانی) داشته باشد.
2.  ارتقای کیفیت: مرکز آموزش مجازی بهتر است از فناوری­های نوین و به روز مانند سیستم VoIP بهره ببرد و نظام جامعی برای حمایت از دانشجو و مدرس (Support system) استقرار دهد.

استاندارد 17. توانمندسازی اعضای هیات علمی

1. پایه: مرکز آموزش مجازی باید دارای ساز و کار توانمندسازی اعضای هیات علمی دانشگاه در زمینه یادگیری الکترونیکی باشد و به طور فعالانه برنامه­های مربوط به این توانمندسازی را در سطح دانشگاه اجرا کند.
2. ارتقای کیفیت: بهتر است مرکز آموزش مجازی طیف مختلفی از برنامه­ های آموزشی شامل کارگاه ­های توانمندسازی، دوره­های منجر به گواهینامه و دوره ­های منجر به اخذ مدرک را ارائه نماید.

استاندارد 18. مشاوره آموزش مجازی

1.  پایه: مرکز آموزش مجازی باید دارای ساز و کار لازم و مستند برای ارائه مشاوره لازم برای مجازی­سازی برنامه ­های آموزشی توسط متخصصین یادگیری الکترونیکی یا آموزش پزشکی یا تکنولوژی آموزشی در علوم پزشکی به اعضای هیات علمی دانشگاه داشته باشد.
2. ارتقای کیفیت: مرکز آموزش مجازی بهتر است فرآیند پیگیری نتایج مشاوره ­ها و تاثیر آنها در محیط را مستقر نماید.

استاندارد 19. رعایت حق مالکیت معنوی

1.  پایه: باید در تدوین و تهیه محتواهای الکترونیکی، معیارهای حقوقی و اخلاقی شامل رعایت معیارهای فرهنگی، رعایت حق مالکیت معنوی (ذکر ماخذ و کسب اجازه)، حفظ حریم خصوصی و حرفه­ای گری رعایت شود.
2. ارتقای کیفیت: بهتر است مرکز دارای کدهای اخلاقی در فضای مجازی مصوب باشد.

استاندارد 1. اعتباربخشی مرکز آموزش مجازی

1. پایه: دانشگاه متقاضی راه ­اندازی دانشکده مجازی باید دارای مرکز آموزش مجازی فعال که در ساختار اعتباربخشی مراکز آموزش مجازی کشور مورد تایید قرار گرفته است، باشد.
2. ارتقای کیفیت: –

استاندارد 2. رشته­ مقاطع دایر مجازی

1. پایه: دانشگاه متقاضی راه ­اندازی دانشکده مجازی باید قبل از ارائه درخواست، حداقل یک رشته- مقطع منجر به مدرک که به شیوه مجازی ارائه می­شود با حداقل یک دوره فارغ ­التحصیلی، داشته باشد.
2.  ارتقای کیفیت: بهتر است دانشگاه متقاضی راه ­اندازی دانشکده مجازی در هر دانشکده تحت پوشش خود حداقل یک رشته را ارائه کند.

استاندارد 3. دایر بودن رشته آموزشی مرتبط با یادگیری الکترونیکی

1.  پایه: دانشگاه متقاضی راه ­اندازی دانشکده مجازی، باید حداقل در یک رشته کارشناسی ارشد از رشته­ های یادگیری الکترونیکی در علوم پزشکی، آموزش پزشکی یا تکنولوژی آموزشی، در حال پذیرش دانشجو باشد.
2.  ارتقای کیفیت: بهتر است دانشگاه متقاضی راه ­اندازی دانشکده مجازی حداقل دارای دو دوره فارغ­التحصیل باشد.

استاندارد 4. گروه ­های آموزشی

1. پایه: برای تاسیس دانشکده مجازی باید حداقل سه گروه یا رشته آموزشی مربوط به حوزه تخصصی فضای مجازی در حوزه سلامت در دانشگاه متقاضی وجود داشته باشد.

• توجه: مجموع رشته ­های مربوط به سایر دانشکده­ های تابعه دانشگاه متقاضی که به صورت مجازی ارائه می­شوند می­توانند با هم در قالب یک گروه آموزشی از سه گروه فوق با عنوان گروه آموزشی مجازی­سازی رشته­ های حضوری، ارائه شوند. مانند رشته آموزش پزشکی که مربوط به دانشکده دیگری است. دو گروه آموزشی دیگر باید شامل رشته­ های تخصصی مربوط به فضای مجازی باشند. مانند گروه (یا رشته) یادگیری الکترونیکی در علوم پزشکی.

1. ارتقای کیفیت: بهتر است دانشگاه متقاضی راه اندازی دانشکده مجازی طیف متنوعی از گروه ­های آموزشی در رشته ­های مرتبط با فضای مجازی را دارا باشد.

آموزش مجازی نیز از این امر مستثنی نیست. امروزه آموزش مجازی در علوم پزشکی در همه کشورهای جهان به سرعت رو به گسترش است و هر روزه بر تعداد کشورهایی که این برنامه­ ها را به صورت اجباری یا اختیاری ارائه می­دهند افزوده می­شود. استاندارد سازی و ارتقای کیفیت برنامه ­های آموزش مجازی و ارزشیابی مراکز آموزش مجازی کشور یکی از رسالت­ های معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است که به دانشگاه علوم پزشکی مجازی محول شده است. اگر چه رویکردهای متعددی برای ارزشیابی مراکز آموزش مجازی وجود دارد ولی رایجترین روش ارزشیابی که در کشورهای مختلف مورد استفاده قرار می­گیرد رویکرد ارزشیابی مبتنی بر نظر خبرگان است. اساس ارزشیابی قضاوت تخصصی گروهی از خبرگان حوزه مورد ارزشیابی در مورد کیفیت برنامه یا سازمان ارائه­کننده برنامه است. ارزشیابی به دو دسته عمده تقسیم می­شوند. ارزشیابی موسسه­ای (institutional) و ارزشیابی برنامه­های تخصصی (program). بدیهی است در ارزشیابی مراکز آموزش مجازی کشور، استانداردهای موسسه­ای (مربوط به مراکز) و استانداردهای برنامه­ای (مربوط به برنامه­ های مجازی) به صورت توامان اهمیت دارد و باید مد نظر قرار گیرد.

مراحل ارزشیابی مراکز آموزش مجازی را می­توان به طور خلاصه شامل استقرار ساختار ارزشیابی، تدوین و اعلام استانداردهای اعتباربخشی، انجام ارزیابی درونی مبتنی بر استانداردها، بازدید و جمع ­آوری اطلاعات از مراکز، ارائه گزارش به کمیته تخصصی تصمیم گیرنده، تصمیم گیری نهایی و صدور حکم و اعتبارنامه مراکز آمورش مجازی و دانشکده­ های مجازی در عالی­ترین مرجع ذی­صلاح و ابلاغ به مراکز مربوطه دانست.

به منظور اجرایی کردن مراحل بالا لازم است تا هر یک از مراحل فوق به طور جداگانه مورد بررسی قرار گیرد. در این آیین­نامه ساختار سازمانی ارزشیابی مراکز آموزش مجازی و دانشکده های آموزش مجازی ارائه کننده آموزش مجازی کشور تشریح شده است.

این آیین نامه در دویست و پنجاه هشتمین جلسه شورای گسترش دانشگاه های علوم پزشکی مورخ 24/11/1395 به تصویب رسید.

• آموزش از دور (Distance learning): به کلیه روش­های آموزشی که در آن فراگیر نیاز به حضور فیزیکی در محل ارائه آموزش ندارد، اطلاق می­شود و یکی از انواع آن یادگیری الکترونیکی است.
• یادگیری الکترونیکی (eLearning): به کلیه اقداماتی اطلاق می­شود که از طریق اینترنت ارائه شده و موجب تقویت فرآیند یاددهی-یادگیری می­شود و به دو دسته کلی تقسیم می­شود.
• آموزش همزمان (Synchronous): یکی از انواع یادگیری الکترونیکی است که در آن فراگیرنده و فرادهنده به طور هم زمان در فرآیند یاددهی-یادگیری شرکت می­کنند. مانند وب کنفرانس، ویدئو کنفرانس و کلاس مجازی.
• آموزش غیر همزمان (Asynchronous): یکی از انواع یادگیری الکترونیکی است که در آن فراگیرنده و فرادهنده در زمان­های متفاوت در فرآیند یاددهی-یادگیری شرکت می­کنند. مانند ارائه تکلیف در نرم افزار مدیریت یادگیری الکترونیکی.
• مراکز آموزش مجازی: به تمامی مراکز یا دانشکده­های مجازی اطلاق می­شود که به طور تخصصی در حوزه تولید، ارائه و ارزشیابی برنامه ­های یادگیری الکترونیکی در حیطه علوم پزشکی فعالیت می­ کنند.
• استانداردهای مراکز آموزش مجازی: شامل تمامی الزاماتی است که مراکز ارائه­کننده برنامه­های آموزش مجازی باید برای احراز صلاحیت و ارتقای کیفیت و به منظور تأمین محیط آموزشی مناسب و نظارت بر حسن ارائه برنامه­های آموزش مجازی رعایت کنند.
•  استانداردهای برنامه ­های مجازی: الزاماتی که تمام برنامه­ های مجازی باید برای کسب مجوز و ارتقای کیفیت رعایت کنند.

1. شورای عالی آموزش مجازی: تشکیل شورای تخصصی آموزش مجازی بر اساس مصوبه نشست شورای گسترش دانشگاه های علوم پزشکی مورخ 14/11/1395 به تصویب رسیده است. رسالت، وظایف، اعضا، تشکیلات و دبیرخانه این شورا در مصوبه فوق تصریح شده است.

•  تصویب‌ آیین نامه‌ های اعتباربخشی مراکز، پیشنهاد شده توسط کمیسیون آموزش مجازی
•  تصویب‌ استانداردهای اعتباربخشی مراکز آموزش مجازی و برنامه های مجازی پیشنهاد شده توسط کمیسیون آموزش مجازی

تبصره 1. اعضای شورای عالی آموزش مجازی می توانند با حق رای در جلسات کمیسیون شرکت کنند.
تبصره 2. مدت زمان عضویت اعضای حقیقی کمیسیون 2 سال است و تجدید عضویت بلامانع است.

 کمیسیون ارزشیابی آموزش مجازی:

• اعضای این کمیسیون که در دانشگاه علوم پزشکی مجازی تشکیل می شود عبارتند از:
  • رئیس دانشگاه علوم پزشکی مجازی
  •  نماینده تام الاختیار شورای گسترش دانشگاه های علوم پزشکی
  • معاون امور دانشگاهی دانشگاه علوم پزشکی مجازی
  •  معاون فناوری اطلاعات و زیرساخت دانشگاه علوم پزشکی مجازی
  • معاون بین الملل دانشگاه علوم پزشکی مجازی
  • سه نفر از اعضای هیات علمی صاحب نظر در حوزه یادگیری الکترونیکی به انتخاب رئیس دانشگاه علوم پزشکی مجازی
  •  سه نفر از روسای مراکز و دانشکده های مجازی کشور به انتخاب رئیس دانشگاه علوم پزشکی مجازی
• وظایف:وظایف این کمیسیون به شرح زیر است:
  •  تدوین و بازنگری ادواری آیین نامه‌ ارزشیابی مراکز آموزش مجازی و دانشکده های مجازی و برنامه های مجازی و پیشنهاد آن به شورای عالی آموزش مجازی برای تصویب
  • تدوین و بازنگری ادواری استانداردهای اعتباربخشی مراکز آموزش مجازی و برنامه های مجازی و پیشنهاد آن به شورای عالی آموزش مجازی برای تصویب
  • طراحی و استقرار ساز و کار جمع آوری اطلاعلات از مراکز آموزش مجازی و ارزیابی بیرونی آنها
  • بررسی گزارشات جمع آوری شده از مراکز آموزش مجازی و تصمیم گیری در مورد وضعیت صدور مجوز (صدور احکام) مربوطه
    تبصره. کمیسیون‌ موظف‌ است‌ حداکثر هر 4 سال‌ یکبار، آیین نامه‌ اعتباربخشی و استانداردهای مربوطه را بازنگری کند و برای تصویب به شورا پیشنهاد دهد.
• تشکیلات:
  •  ریاست کمیسیون‌ بر عهده رئیس دانشگاه علوم پزشکی مجازی است.
  • معاون امور دانشگاهی دانشگاه علوم پزشکی مجازی نایب رئیس کمیسیون است.
  •  نایب‌ رییس‌ کمیسیون‌، وظایف‌ رییس‌ را در مواقع‌ عدم‌ حضور وی بر عهده‌ دارد.
  •  رییس‌ کمیسیون‌ وظایف‌ زیر را بر عهده‌ دارد:
    • فراخوان‌ تشکیل‌ جلسات‌ کمیسیون‌
      تبصره‌: لازم‌ است‌ زمان‌ برگزاری این‌ جلسات‌ حداقل‌ 7 روز قبل‌ از برگزاری آن‌ از طریق نامه نگاری به‌ اطلاع‌ اعضا برسد.
    • اداره‌ جلسات‌ کمیسیون‌
    • نظارت‌ بر ثبت‌ دقیق‌ تصمیمات‌ اتخاذ شده‌ در کمیسیون‌
    • امضای صورتجلسات‌ و مکاتبات‌ کمیسیون‌
    • دفاع‌ از مصوبات‌ و نظرات‌ کمیسیون‌ در جلسات‌ شورای عالی آموزش مجازی
    • جلسات کمیسیون و مصوبات آن با حضور نصف به علاوه یک کل اعضا رسمیت دارد و حضور رییس‌ یا نایب‌ رییس‌ کمیسیون‌ برای تشکیل‌ جلسات‌ ضروری است‌.
    • تصمیمات‌ جلسات‌ کمیسیون‌ با رأی‌گیری از اعضای حاضر در جلسه‌ اتخاذ می‌شود و شرط‌ تصویب‌ تصمیمات‌، موافقت‌ اکثریت‌ مطلق اعضای حاضر در جلسه‌ (نصف‌ به‌ علاوه‌ یک‌ تعداد حاضر که‌ به ‌عدد بالاتر گرد می‌شود) است.
    • عدم‌ حضور اعضای کمیسیون‌ در جلسه‌ با اطلاع‌ و هماهنگی رییس‌ کمیسیون‌ امکان پذیر است‌. برای جلوگیری از ایجاد اختلال‌ در روند کار کمیسیون‌، عدم‌ حضور هر یک‌ از اعضای حقیقی آن‌ در بیش‌ از 3 جلسه‌ از هر دوره یکساله  به‌ منزله‌ انصراف‌ از عضویت‌ تلقی شده‌ و عضویت‌ فرد لغو می‌شود.
    • امور اجرایی کمیسیون مانند بررسی درخواست‌ ارزسیابی مراکز متقاضی و ارایه‌ پیشنهاد به‌ کمیسیون‌، تعیین اعضای تیم جمع¬آوری کننده اطلاعات از مراکز آموزش مجازی، برنامه¬ریزی برای جمع آوری ادواری اطلاعات از مراکز آموزش مجازی و پایش عملکرد آنها، ارائه گزارش اطلاعات جمع¬آوری شده و پیشنهادات به کمیسیون با دبیرخانه شورای عالی آموزش مجازی است. وظایف دبیرخانه در آیین نامه تشکیل شورای عالی آموزش مجازی تصریح شده است.

کمیته تدوین استانداردها:

• اعضای کمیته عبارتند از:
  •  معاون امور دانشگاهی دانشگاه علوم پزشکی مجازی
  • معاون فناوری اطلاعات و زیرساخت دانشگاه علوم پزشکی مجازی
  • حداقل دو نفر از متخصصان برنامه ریزی یادگیری الکترونیکی و  آموزش پزشکی، به انتخاب رئیس دانشگاه علوم پزشکی مجازی
  •  حداقل دو نفر از کارشناسان دارای تجربه در زمینه آموزش مجازی، به انتخاب رئیس دانشگاه علوم پزشکی مجازی
• وظایف:وظایف کمیته تدوین استاندارد به شرح زیر است:
  •  تدوین پیش نویس استانداردهای اعتباربخشی مراکز آموزش مجازی بر اساس مراحل علمی و جلب توافق آرای صاحب نظران و ارائه آن به کمیسیون آموزش مجازی
  • تدوین چک لیست استانداردها و پرسشنامه جمع¬آوری اطلاعات و پرسشنامه ارزیابی درونی مراکز آموزش مجازی
• تشکیلات:
  • معاون امور دانشگاهی دانشگاه علوم پزشکی مجازی رئیس کمیته است و یک‌ نفر از اعضای کمیته را به‌ عنوان‌ نایب ‌رییس‌ انتخاب‌ می‌کند.
  •  رییس‌ کمیته‌ وظایف‌ زیر را بر عهده‌ دارد:
    • فراخوان‌ تشکیل‌ جلسات‌ کمیته‌ و اداره‌ این جلسات‌ ‌
    •  نظارت‌ بر ثبت‌ دقیق‌ تصمیمات‌ اتخاذ شده‌ در جلسات‌ کمیته‌
    •  امضای صورت جلسات‌ و مکاتبات‌ کمیته‌
    • دفاع‌ از تصمیمات‌ و نظرات‌ کمیته‌ در جلسات‌ کمیسیون و شورای آموزش مجازی
• جلسات‌ کمیته‌ با حضور حداقل دو سوم اعضای آن‌ (4 نفر) رسمیت‌ می‌یابد. حضور رییس‌ برای تشکیل‌ جلسات‌ ضروری است و تصمیمات‌ جلسات‌ کمیته با موافقت اکثریت‌ مطلق اعضای حاضر در جلسه‌ (3 عضو حاضر) اتخاذ می شود

1.  پیش نویس استانداردهای اعتباربخشی مراکز آموزش مجازی با طی مراحل علمی و جلب توافق آرای صاحب نظران توسط کمیته تدوین استانداردها، آماده شده و به کمیسیون آموزش مجازی پیشنهاد می شود و بعد از اصلاح و تایید در این کمیسیون برای تصویب نهایی به شورای عالی آموزش مجازی ارسال می شود.
2.  کلیه استانداردهای آموزش مجازی در دو سطح پایه و ارتقای کیفیت تدوین می شوند. رعایت کلیه استانداردهای پایه برای کسب اعتبار الزامی است.
3.  استانداردها در دو بخش مراکز آموزش مجازی و برنامه¬های مجازی ارائه می شوند.
4.  برای هر یک از استانداردها در کمیته تدوین استانداردها، یک چک لیست و یک پرسشنامه جمع آوری اطلاعات طراحی می شود.
5.  استانداردهای نهایی به صورت رسمی به کلیه ذی نفعان ابلاغ می شود.
6.  استانداردها، چک لیست ها و پرسشنامه ها به صورت ادواری و حداکثر هر 5 سال یک بار توسط کمیته تدوین استانداردها بازبینی شده و برای تصویب تغییرات به کمیسیون آموزش مجازی و بعد از آن به شورای تخصصی آموزش مجازی ارسال می شود.

1. کلیه تصمیم گیری ها در مورد وضعیت صدور مجوز (صدور احکام) مربوطه توسط کمیسیون آموزش مجازی صورت می گیرد.
   • انواع تصمیمات در مورد مجوز مراکز آموزش مجازی به شرح زیر است:
     • مجوز قطعی: مرکز آموزش مجازی بدون توجه به مجوز قبلی و در ارزشیابی جاری، بنا بر نظر کمیسیون اعتباربخشی، دارای انطباق قابل قبول با استانداردهای پایه اعتباربخشی است.
     • تبصره 1. در شرایط اعطای مجوز قطعی، زمان بازدید بعدی سه سال است. در صورت تشخیص کمیته و یا درخواست کمیسیون، ارزشیابی ویژه در فاصله زمانی بین دو ارزشیابی عادی صورت می گیرد. این ارزشیابی ویژه بر اساس نتایج پایش مستمر مراکز و نگرانی از نحوه کیفیت رعایت استانداردهای پایه انجام خواهد شد.
     • تبصره 2. مراکز دارای مجوز قطعی، معتبر شناخته می¬شوند و می توانند:
       • به عنوان مرجع آموزش مجازی در قطب آمایشی خود عمل نمایند.
       • به عنوان همکار دانشگاه علوم پزشکی مجازی شناخته شده و از حمایت های مالی و معنوی این دانشگاه برخوردار می شوند.
       • در ارائه و اجرای پروژه های کشوری دانشگاه علوم پزشکی مجازی در اولویت قرار دارند.
       •  سایر امتیازات این مراکز با پیشنهاد کمیسیون آموزش مجازی و تصویب شورا اعلام می شود.
     • تبصره 3. بدیهی است دبیرخانه شورای عالی آموزش مجازی، بر اساس صلاحدید و بر اساس شرایطی مانند تغییر سیستم مدیریتی، تغییر تعداد اعضای هیأت علمی یا عملکرد مرکز، می¬تواند مبادرت به بازدید از مرکز نماید.
     • مجوز مشروط: به مرکز آموزش مجازی که بنابر نظر کمیته و تصویب کمیسیون، دارای انطباق کامل با استانداردهای پایه اعتباربخشی نیست ولی این عدم انطباق قابلیت اصلاح در زمان قابل قبول را دارد، مجوز مشروط اعطا می شود.
       تبصره 1. در شرایط اعطای مجوز مشروط، زمان بازدید بعدی تا یک سال است.
       تبصره 2. تداوم وضعیت مشروط، حداکثر تا مدت دو سال امکان پذیر است و اگر مرکز دارای این نوع مجوز نتواند در طی این مدت مجوز قطعی اخذ نماید، مجوز مشروط آن لغو می شود.
     • عدم صدور مجوز: مرکز آموزش مجازی که متقاضی اعتباربخشی است و در ارزشیابی انجام شده، بنا بر نظر کمیته و تصویب کمیسیون، دارای انطباق قابل قبول با استانداردهای پایه اعتباربخشی نیست.

تبصره 1. مراکزی که مشمول عدم مجوز هستند حداقل 2 سال بعد از صدور حکم می توانند درخواست بررسی مجدد خود را برای دانشگاه علوم پزشکی مجازی ارسال نمایند.

1. استانداردهای اعتباربخشی برنامه های آموزش مجازی توسط دانشگاه علوم پزشکی مجازی تهیه و اعلام می شود.
2.  روند تایید و تصویب برنامه های منجر به اخذ مدرک (کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی PhD) و تاسیس دانشکده های مجازی، همانند سایر برنامه های منجر به مدرک و دانشکده ها در کشور است و باید توسط مراجع ذی صلاح مانند هیات ممتحنه و ارزشیابی رشته مرتبط، دبیرخانه شورای آموزشی مرتبط، شورای عالی برنامه ریزی دانشگاه های علوم پزشکی و شورای ارزشیابی و گسترش دانشگاه های علوم پزشکی صورت گیرد.
   • تبصره: در صورت نیاز و درخواست مراجع فوق الذکر شورای تخصصی آموزش مجازی می تواند نظرات تخصصی خود را در این رابطه در اختیار قرار دهد.
3. ارزشیابی بسته های آموزشی مجازی مانند محتواهای الکترونیکی، بسته های آموزشی چندرسانه ای و مانند آنها توسط مراکز آموزش مجازی دارای حکم قطعی و بر اساس استانداردهای ابلاغ شده از طرف دانشگاه علوم پزشکی مجازی صورت می گیرد.
   • تبصره: کمیسیون آموزش مجازی بر روند کار و نتایج این ارزشیابی ها نظارت دارد و در ارزشیابی های ادواری رعایت استانداردها را مد نظر قرار می دهد.
4. ارزشیابی و تایید برنامه های آموزش مجازی برای کسب امتیاز برنامه آموزش مداوم، توسط اداره کل آموزش مداوم جامعه پزشکی و بر اساس دستورالعمل های همان اداره صورت می گیرد.

نظارت بر حسن اجرای این آیین نامه بر عهده رئیس دانشگاه علوم پزشکی مجازی است.

• پرسشنامه اطلاعات مراکز آموزش مجازی کشور